Schrif­te­lijke vragen: Wè stoa doar nou?

Indiendatum: 18 nov. 2024
Antwoorddatum: 11 mrt. 2025

De leesbaarheid en de toegankelijkheid van gemeentelijke communicatie (brieven, teksten en stukken) zijn de afgelopen jaren toegenomen. Gelukkig maar, want het niet begrijpen van belangrijke brieven kan voor burgers vergaande gevolgen hebben. We hopen natuurlijk dat Gemeente Tilburg de ambitie heeft dat al diens communicatie door alle Tilburgers begrepen kan worden. Daarom informeren we graag naar de genomen acties en ontwikkelingen binnen onze gemeente om inclusieve en begrijpelijke communicatie voor iedereen beschikbaar te maken. Dit doen we omdat we gemerkt hebben dat uit diverse onderzoeken blijkt dat veel mensen moeite hebben met het volledig begrijpen en overzien van gemeentelijke teksten en in Tilburg bijna 30.000 mensen moeite hebben met lezen en schrijven.

1. Is er zicht op het aantal mensen dat in Tilburg moeite heeft met gemeentelijke brieven?

Antwoord:
In Tilburg is ongeveer 13% van de bevolking laaggeletterd, dit komt neer op bijna 30.000 mensen. (bron: geletterdheid in zicht). Maar we weten dankzij de taalmonitor dat meer mensen moeite hebben met overheidsteksten: voor ongeveer 30% van de inwoners zijn deze niet duidelijk. Deze groep wordt steeds groter vanwege vergrijzing, migratie en een groeiende groep jongeren die laaggeletterd van school komt.

2. Aan welke eisen of criteria moet een brief vanuit de gemeente richting burgers voldoen?

Antwoord:
In het Taalakkoord dat we hebben ondertekend staat dat we duidelijke taal gebruiken. Er zijn verder geen ‘harde’ eisen of criteria, maar we hebben wel richtlijnen opgesteld in de vorm van een schrijfwijzer en een checklist.

3. Op welke manier wordt de leesbaarheid van gemeentelijke brieven getoetst?

Antwoord:
Dat doen we vooral op aanvraag of steekproefgewijs. Hiervoor hebben we enkele tools in huis (klinkende taal, LiNT, AI) en met behulp van een taalpanel (Adviesgroep Duidelijke Taal) verbonden aan het Taalnetwerk, met ervaringsdeskundigen.

4. Worden er op dit moment stappen genomen om leesbaarheid van gemeentelijke brieven te
verbeteren, zo ja welke?

Antwoord:
We werken continu aan de verbetering van de leesbaarheid en begrijpelijkheid van onze teksten. 

• We hebben richtlijnen opgesteld voor het schrijven van duidelijke teksten (zie antwoord 2)
• We testen onze teksten (zie antwoord 3)
• Er zijn regelmatig trainingen voor collega’s (zie antwoord 7)
• We werken samen met organisaties zoals het ROC, de Bibliotheek Midden-Brabant, ContourdeTwern en MST Tilburg.
• We zetten ambassadeurs in binnen de organisatie.
• We herschrijven teksten (gevraagd en ongevraagd)
• We maken collega’s bewust van het belang van duidelijke taal.
• We stellen vertaalrichtlijnen op, waarmee we beter de afweging kunnen maken wanneer en voor wie we onze teksten vertalen.

5. Is het college zich bewust van de soms vergaande gevolgen waar burgers mee te maken krijgen door
het niet begrijpen van belangrijke brieven?

Antwoord:
Ja. Wij weten dat het voor deze inwoners moeilijker is om mee te doen in de samenleving. Ook kan het niet begrijpen van overheidsteksten leiden tot andere problemen, zoals schulden, werkloosheid, eenzaamheid, verslechterde gezondheid, etc. Dit levert niet alleen de inwoner veel problemen op, maar uiteindelijk kost het de overheid ook veel.

6. Is het college het met onze fractie eens dat daarom zoveel mogelijk voorkomen zou moeten worden
dat inwoners brieven niet begrijpen?

Antwoord:
Ja.

7. Krijgen medewerkers van Gemeente Tilburg die brieven voor inwoners opstellen trainingen om
eenvoudige, begrijpelijke taal te leren opstellen?

Antwoord:

• Er is op dit moment een algemene e-learning beschikbaar in het Tilburgs Leerhuis. Deze wordt in het eerste kwartaal van 2025 vervangen door een e-learning die beter aansluit op ons gedachtegoed over taal (vriendelijk, duidelijk en inclusief).
• Op verschillende afdelingen zijn er trainingen op maat geweest.
• We werken met een netwerk aan schrijfcoaches, die per afdeling collega’s ondersteunen. Voor hen wordt in maart een training georganiseerd. *

• Ook het Taalnetwerk biedt trainingen in duidelijke taal en schrijven in op taalniveau B1.

  *We merken dat het collega’s onvoldoende lukt om prioriteit te geven aan dit onderwerp en de bijbehorende trainingen. In 2025 wordt binnen elke afdeling van de gemeente één of meerdere collega’s aangewezen die de training gaan volgen. Om daarmee de vrijblijvendheid weg te nemen en de kennis van duidelijke taal verder te verbreden.

   

Er is in 2021 sprake geweest van het opstarten van een speciaal meldpunt onbegrijpelijke taal samen met acht andere Brabantse Gemeenten.

8. Wat is de huidige status van dat meldpunt?

Antwoord:
Onbekend.

9. Welke inzichten heeft dit meldpunt tot nu toe gegeven?

Antwoord:
Zie antwoord 8.

Gemeente Arnhem maakte afgelopen week bekend een proef te doen met een terugstuurservice. Inwoners kunnen een brief van de gemeente retour sturen wanneer zij deze niet begrijpen. De gemeente zorgt er dan
voor dat de inwoner binnen tien dagen een simpelere versie van de brief ontvangt.

10. Is een dergelijke regeling in onze gemeente beschikbaar, zo ja hoe werkt deze dan?

Antwoord:
Met een vergelijkbare proef start de gemeente Tilburg in maart 2025: bij verschillende bewonersbrieven(in kleine oplage) sturen we een kaart met instructie:

Deze kaart kunnen mensen gebruiken als ze willen reageren. We kiezen niet voor een bepaalde wijk, maar willen een zo groot mogelijk gebied bereiken. De kaart leggen we ook bij professionals in de stad, zoals ContourdeTwern, de Bibliotheek en MST. Zij hebben contact met onze inwoners en horen eerder waar zij tegenaan lopen. 

We hopen met deze actie meer signalen uit de stad en de dorpen te ontvangen, wanneer mensen onze teksten onduidelijk vinden. De input bespreken we met de inhoudelijk verantwoordelijke, zodat we de teksten kunnen verbeteren. Andere doelstellingen zijn: het betrekken van inwoners (participatie) en intern bewustwording creëren door de inzichten te delen. 

Na drie maanden evalueren we de opbrengst en beslissen we welk vervolg de pilot krijgt. Ondertussen volgen we ook de resultaten van Arnhem en andere gemeenten met betrekking tot deze pilot. Dat geldt ook voor andere initiatieven en ontwikkelingen op het gebied van duidelijke taal.

11. Zo nee, is het College bereid in navolging van Arnhem, Leeuwaren, Haarlemmermeer maar ook Waalwijk deze terugstuurservice ook voor Tilburgers beschikbaar te maken of in ieder geval te bekijken wat nodig en mogelijk is om deze of een vergelijkbare dienst te leveren?

Antwoord:
Zie antwoord 10.