Vissen­sterfte Noor­derplas; vissen naar verant­woor­de­lijkheid

Indiendatum: 6 sep. 2023
Antwoorddatum: 7 nov. 2023

Onze fractie is ter ore gekomen dat er donderdag 31 augustus 2023 honderden dode vissen in de Noorderplas in Tilburg Noord dreven. Zie de bijgevoegde foto's. Dit roept bij ons een aantal vragen op.

1. Deelt het college onze zorgen over het welzijn van de vissen en andere (water)dieren die in en om de Noorderplas leven bij het zien van deze foto's?

Antwoord:
Dit soort foto’s baart ons uiteraard altijd zorgen. Zie ook antwoord op vraag 4.

2. Gemeente Tilburg bleek snel op de hoogte te zijn van deze situatie. Hoe is deze melding binnen gekomen en hoe liep vervolgens het proces van opvolging?

Antwoord:
Op 30 augustus is een eerste melding binnengekomen, dit ging over een groene gloed over het water. In de dagen erna zijn meerdere meldingen binnengekomen; 3 op 30 augustus, 3 op 31 augustus, 1 op 1 september 2 op 2 september, 1 op 3 september en 1 op 5 september. Deze meldingen gingen ook over de dode vissen bij de Noorderplas. Een deel van deze meldingen zijn door het Klant Contact Centrum rechtstreeks afgehandeld waarbij de melders conform belscript zijn doorverwezen naar het waterschap. Daarna zijn deze meldingen als afgehandeld in het systeem geregistreerd.
Op 5 september zijn onze collega's van de keten stedelijk water rechtstreeks door het waterschap ingelicht dat er dode vissen lagen bij de Noorderplas. Hierop hebben wij onze aannemer opdracht gegeven om de dode vissen te verwijderen en dat is ook diezelfde dag nog gebeurd. In totaal trof de aannemer ter plaatse 10 dode vissen aan. Op foto's is echter te zien dat het oorspronkelijk om meer dode vissen en dan voornamelijk kleinere vissen ging. Wij weten niet wat er met deze vissen is gebeurd. Het vermoeden is dat deze door de vogels (of andere dieren) zijn opgegeten, wij kunnen dit echter niet met zekerheid stellen.
Er is een onderscheid tussen type A-watergang en overige watergangen. Type A-watergangen, zijn watergangen met een cruciale afvoerfunctie waarvan het beheer bij het waterschap ligt. Overige watergangen zijn in beheer van de gemeente Tilburg. De Noorderplas is een overige watergang dus in beheer van gemeente Tilburg. Dit betekent dat de gemeente Tilburg ook zorg draagt voor eventuele dode dieren rondom deze watergang. De telefonisten maken bij meldingen gebruik van een kaart in het belscript die helaas ten tijde van de meldingen niet actueel bleek te zijn. Daardoor was het waterschap, onterecht, als beheerder van de Noorderplas aangemerkt. Er ligt een interne opdracht bij het Klant Contact Centrum om deze kaart zo snel mogelijk aan te passen.

3. Heeft Gemeente Tilburg ter plaatse de situatie in kaart gebracht en onderzocht?

Antwoord:
Gemeente Tilburg heeft een zorgplicht voor de kwaliteit van het openbaar gebied. Deze zorgtaken zijn ondergebracht bij een aannemer middels een Gebiedsgericht Onderhoudscontract (GOC-contract). Vanuit die hoedanigheid zijn wij ter plaatse geweest. Behoudens de dode vissen troffen we geen in het oog springende afwijkende zaken aan. Omdat waterschap de Dommel over de waterkwaliteit gaat zijn zij ook ter plaatse geweest en hebben metingen aan de waterkwaliteit uitgevoerd.

4. Indien er onderzoek is uitgevoerd, zijn er resultaten beschikbaar die wijzen op een (vermoedelijke) oorzaak van de vissterfte en kunnen deze gedeeld worden?

Antwoord:
Vanuit zijn verantwoordelijkheid voor de waterkwaliteit heeft het waterschap een aantal cruciale parameters gemeten waaronder de pH en het biologisch zuurstofverbruik (BZV). Het waterschap geeft aan dat er uit deze metingen geen bijzondere afwijkende waarden zijn gebleken waaruit een oorzaak van de vissterfte te achterhalen is.
Waterschap de Dommel geeft aan dat vermoedelijk de combinatie van hoge watertemperatuur en zuurstofonttrekking door algen in de nachtelijke uren de oorzaak is van deze vissterfte omdat warm water minder zuurstof kan vasthouden.

5. Indien er geen onderzoek is uitgevoerd, wat is daar de reden van?

Antwoord:
Niet van toepassing, zie antwoord 4.

6. In welke mate en hoe vaak wordt de waterkwaliteit van de Noorderplas actief gemonitord? Zijn er bijvoorbeeld recente metingen beschikbaar van parameters zoals zuurstofniveaus, pH-waarden, ammoniak- of nitraatconcentraties?

Antwoord:
Zoals eerder gesteld is waterkwaliteit een taak van waterschap de Dommel. Zij hebben geen meetplan en er wordt niet actief planmatig bemonsterd en geanalyseerd.

7. Beschikt Gemeente Tilburg over historische gegevens met betrekking tot de waterkwaliteit en de ecologische toestand van de Noorderplas en zouden wij die mogen ontvangen?

Antwoord:
Wij beschikken niet over historische langjarige gegevens omtrent de waterkwaliteit en ecologische toestand van de Noorderplas omdat deze plas nog niet lang in ons eigendom is. Momenteel loopt er een onderzoek over de haalbaarheid van het ontwikkelen van de Noorderplas naar zwemwater. In het kader hiervan zijn in opdracht van gemeente Tilburg door de firma Aquon uit Tiel tot op heden over de periode van 15 maanden een 5-tal metingen uitgevoerd. De uitkomsten van die metingen treft u aan in bijlage 1.

8. Is er enige aanwijzing dat de vissterfte verband kan houden met het gebruik van vervuilde grond voor het verondiepen van de Noorderplas? Zijn er rapporten of studies die dit kunnen ondersteunen of ontkrachten en zouden wij die mogen ontvangen?

Antwoord:
Nee, op dit moment zijn er geen aanwijzingen voor een verband.

9. Op welke manier onderhoudt Gemeente Tilburg normaliter contact met Waterschap de Dommel of andere betrokken partijen over onderhoud en onderzoek naar waterkwaliteit van Tilburgse wateren?

Antwoord:
De wettelijke taken en verantwoordelijkheden van de verschillende bestuursorganen zijn helder gedefinieerd. Op plaatsen waar er koppelingen zijn tussen gemeentelijke watertaken en die van het waterschap hebben we overleg met het waterschap. Tussen de gemeente en waterschap is er één op één contact.

10. Op welke manier is er door bovengenoemden samengewerkt in deze situatie?

Antwoord:
Meldingen van dode vissen zijn binnengekomen bij het waterschap en de gemeente Tilburg. Aan de hand van deze meldingen heeft het waterschap de collega’s van stedelijk water binnen de gemeente Tilburg rechtstreeks geïnformeerd. Wij hebben daarop de aannemer de opdracht gegeven om de dode vissen af te voeren. Het waterschap heeft aanvullend metingen gedaan op zuurstof en ph, en ons op de hoogte gebracht dat deze gemeten waarden binnen de normen vielen.

11. Is het college van mening dat dit proces optimaal is?

Antwoord:
Op hoofdlijn is dit proces conform afspraken en logisch (wettelijke) verdeling van taken en verantwoordelijkheden helder gedefinieerd. Zie ook het antwoord op vraag 9.
Aanvullend daarop is in dit specifieke geval echter, helaas gebleken dat de kaart behorende bij onze belscripts niet actueel was waardoor de meldingen intern niet direct zijn doorgezet en niet direct bij de juiste collega's zijn terechtgekomen. Wij hebben hierop actie ondernomen door opdracht te geven de belscripts en de bijbehorende kaart te actualiseren.

12. Welke maatregelen gaat Gemeente Tilburg nemen om situaties zoals deze in de toekomst te voorkomen en de dieren en ecologie in en om wateren te beschermen?

Antwoord:
De dode vissen die aangetroffen zijn, zijn volgens het waterschap de Dommel gestorven aan zuurstoftekort in het water. Dit is het gevolg van mogelijk grote hoeveelheid alg in het water die in de nacht het zuurstof weer opneemt. Daarnaast was de watertemperatuur hoog waardoor er van nature ook minder zuurstof in het water aanwezig is. Overdag geven de algen een positief effect op het zuurstofgehalte in de wateren (door middel van fotosynthese) en ’s nachts is dit omgekeerd. Dan onttrekken de algen het zuurstofgehalte uit het water. We kunnen helaas geen maatregelen nemen. We gaan uit van een natuurlijk proces dat we helaas niet kunnen voorkomen.
Indien in komende warme periodes zou blijken dat het hier om een structurele probleem gaat, zullen wij in overleg met het waterschap bezien wat oplossingsrichtingen kunnen zijn.